• logo

จิโร

จิโร ( / k aɪ R oʊ / ; ยังเป็นที่รู้จักchrismon [1] ) เป็นหนึ่งในรูปแบบที่เก่าแก่ที่สุดของChristogramเกิดขึ้นจากการซ้อนสองคนแรก (เมืองหลวง) จดหมายของไคและโร ( ΧΡ ) -of คำภาษากรีกΧΡ ΙΣΤΟΣ ( Christos ) ในลักษณะดังกล่าวว่าจังหวะแนวตั้งของปริภูมิโรศูนย์กลางของไคที่ [2]

สัญลักษณ์ Chi-Rho

สัญลักษณ์ Chi-Rho ถูกใช้โดยจักรพรรดิโรมัน Constantine I (r. 306–337 AD) เป็นส่วนหนึ่งของมาตรฐานทางทหาร ( vexillum ) มาตรฐานคอนสแตนติเป็นที่รู้จักLabarum สัญลักษณ์ในยุคแรกที่คล้ายกับ Chi Rho คือStaurogram ( Christliche Symbolik (Menzel) I 193 2.jpg) และIX monogram ( Christliche Symbolik (Menzel) I 193 4.jpg)

ในสมัยก่อนคริสต์ศักราชสัญลักษณ์ Chi-Rho ยังใช้เพื่อทำเครื่องหมายข้อความที่มีคุณค่าหรือเกี่ยวข้องโดยเฉพาะในขอบของหน้ากระดาษซึ่งเป็นการย่อchrēston (ดี) [3]เหรียญบางส่วนของปโตเลมีที่ 3ยูโรเกต (ร. 246–222 ปีก่อนคริสตกาล) มีเครื่องหมายไค - โร [4]

แม้ว่ารูปแบบของตัวอักษรกรีกอุปกรณ์ (หรือแยกชิ้นส่วนของมัน) ที่พบบ่อยทำหน้าที่เป็นตัวย่อในข้อความภาษาละตินที่มีตอนจบเพิ่มที่เหมาะสมกับคำนามภาษาละตินจึงXPO , signifying Christo "เพื่อพระคริสต์" ที่รกรูปแบบของคริสต์ . [5]

สัญลักษณ์จิโรมีสองcodepoints Unicode : U + 2627 ☧ CHI RHOในสัญลักษณ์เบ็ดเตล็ดป้องกันและU + 2CE9 ⳩ Coptic SYMBOL KHI ROในบล็อกคอปติก

Missorium แสดงภาพลูกชายของจักรพรรดิคอนสแตนตินมหาราชคอนสแตนเทียสที่ 2 พร้อมกับทหารรักษาพระองค์ที่มีภาพ Chi-Rho อยู่บนโล่ของเขา (ด้านซ้ายหลังม้า)

แหล่งกำเนิดและการนำไปใช้

ตามแลค , [6]ละตินประวัติศาสตร์ของนอร์ทแอฟริกันต้นกำเนิดที่บันทึกไว้จากความยากจนโดยจักรพรรดิคอนสแตนตินมหาราช (ร. 306-337) ซึ่งทำให้เขาครูสอนพิเศษให้กับลูกชายของเขาCrispusคอนสแตนติมีความฝันที่จะถูกสั่งให้ใส่ " สัญลักษณ์แห่งสวรรค์ "( ละติน : coeleste signum dei ) บนโล่ของทหารของเขา คำอธิบายของสัญลักษณ์จริงที่จักรพรรดิคอนสแตนตินเลือกไว้ในเช้าวันรุ่งขึ้นตามรายงานของ Lactantius นั้นไม่ชัดเจนนัก: มันมีลักษณะใกล้เคียงกับ Tau-Rho หรือ Staurogram (Christliche Symbolik (Menzel) I 193 2.jpg) ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของคริสเตียนที่คล้ายกัน วันนั้นกองทัพคอนสแตนติต่อสู้กองกำลังของMaxentiusและได้รับรางวัลการต่อสู้ของสะพาน Milvian (312) นอกกรุงโรม

จักรพรรดิคอนสแตนติมหาราช labarumมาตรฐานผสมผสาน wreathed Chi-Rho จากเหรียญเงินโบราณ

Eusebius of Caesarea (เสียชีวิตในปี 339) ให้เรื่องราวสองเหตุการณ์ที่แตกต่างกัน ในประวัติศาสตร์คริสตจักรของเขาเขียนขึ้นหลังจากการสู้รบไม่นานเมื่อยูเซบิอุสยังไม่ได้ติดต่อกับคอนสแตนตินเขาไม่ได้พูดถึงความฝันหรือวิสัยทัศน์ใด ๆ แต่เปรียบเทียบความพ่ายแพ้ของ Maxentius (จมอยู่ในไทเบอร์ ) กับฟาโรห์ในพระคัมภีร์ไบเบิลและให้เครดิตชัยชนะของคอนสแตนตินในการปกป้องจากพระเจ้า

ในบันทึกของจักรพรรดิโรมันที่ Eusebius เขียนขึ้นหลังจากการตายของคอนสแตนติน ( On the Life of Constantine , ประมาณ 337–339) มีการกล่าวถึงลักษณะที่น่าอัศจรรย์ว่าเกิดขึ้นในกอลนานก่อนการต่อสู้ที่สะพานมิลเวียน ในรุ่นหลังนี้จักรพรรดิโรมันได้ไตร่ตรองถึงความโชคร้ายที่เกิดขึ้นกับผู้บัญชาการที่เรียกร้องความช่วยเหลือจากเทพเจ้าต่างๆมากมายและตัดสินใจขอความช่วยเหลือจากพระเจ้าในการต่อสู้ที่กำลังจะมาถึงจากพระเจ้าองค์เดียว ตอนเที่ยงคอนสแตนติเห็นข้ามของแสงที่กำหนดมากกว่าดวงอาทิตย์ ในตัวอักษรกรีกมีคำพูดว่า "ΤούτῳΝίκα!" ที่แนบมาด้วย (“ ในสัญลักษณ์นี้คุณจะต้องพิชิต!”) [7]ไม่เพียง แต่คอนสแตนตินเท่านั้น แต่ทั้งกองทัพก็เห็นการอัศจรรย์ ในคืนนั้นพระคริสต์ทรงปรากฏตัวต่อจักรพรรดิโรมันในความฝันและบอกให้เขาสร้างป้ายจำลองที่เขาเห็นบนท้องฟ้าซึ่งจะเป็นการป้องกันที่แน่นอนในการสู้รบ

ยูเซบิอุสเขียนไว้ในวีต้าว่าคอนสแตนตินเองได้เล่าเรื่องนี้ให้เขาฟัง "และยืนยันด้วยคำสาบาน" ในชีวิตตอนปลาย "เมื่อฉันถือว่ามีค่าควรกับคนรู้จักและ บริษัท ของเขา" ยูเซบิอุสกล่าวว่า "แน่นอน" "มีคนอื่นเล่าเรื่องนี้ให้ฟังก็คงไม่ง่ายนักที่จะยอมรับ"

Eusebius ยังทิ้งคำอธิบายของlabarumซึ่งเป็นมาตรฐานทางทหารซึ่งรวมถึงสัญลักษณ์ Chi-Rho ซึ่งจักรพรรดิคอนสแตนตินใช้ในสงครามกับ Licinius ในภายหลัง [8]

สิ่งที่เรียกว่า "Chrismon of Saint Ambrose " ( Chrismon Sancti Ambrosii ) จัดแสดงบนกำแพงด้านตะวันออกของ มหาวิหารมิลานโดยมี Chi-Rho รวมกับ Alpha และ Omegaเป็นวงกลม ตามที่ Landulf มิลาน (ศตวรรษที่ 12) มันถูกใช้โดย เซนต์แอมโบรสที่จะแนะนำ catechumens เพื่อความลึกลับของศาสนาคริสต์ (มาจากไหนมันถูกเรียกว่า "oracle" หรือ chresmosเซนต์แอมโบรสเขียนโดย Landulf เป็น crismonไหนที่ ต่อมา ศัพท์ภาษาละตินใหม่สำหรับสัญลักษณ์ Chi-Rho) [9] [10]

การใช้งานในภายหลัง

สมัยโบราณตอนปลาย

การแสดงภาพในช่วงต้นของการเชื่อมต่อระหว่างการตรึงกางเขนของพระเยซูและการฟื้นคืนชีพของเขาเห็นในศตวรรษที่ 4 โลงศพของDomitillaในกรุงโรม, การใช้พวงหรีดทั่ว Chi-Rho นั้นแสดงถึงชัยชนะของการฟื้นคืนชีพเหนือความตาย [11]

หลังจากที่คอนสแตนติ Chi-Rho กลายเป็นส่วนหนึ่งของการอย่างเป็นทางการเครื่องราชอิสริยาภรณ์จักรวรรดิ นักโบราณคดีได้ค้นพบหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า Chi-Rho ถูกประดับอยู่บนหมวกกันน็อกของทหารโรมันตอนปลายบางคน เหรียญและเหรียญที่สร้างขึ้นในรัชสมัยของจักรพรรดิคอนสแตนตินยังเจาะ Chi-Rho โดยในปี 350, Chi-Rho เริ่มที่จะนำไปใช้กับคริสเตียนโลงและจิตรกรรมฝาผนัง ผู้แย่งชิงMagnentiusดูเหมือนจะเป็นคนแรกที่ใช้พระปรมาภิไธยย่อ Chi-Rho ขนาบข้างด้วยอัลฟ่าและโอเมก้าด้านหลังของเหรียญบางเหรียญที่สร้างในปี 353 [12]ในโรมันบริทาเนียมีการค้นพบทางเท้ากระเบื้องโมเสคแบบ tesselated ที่ฮินตันเซนต์แมรี , Dorset, ในปี 1963 ในแง่โวหารมันเป็นวันที่ศตวรรษที่ 4; วงเวียนตรงกลางหมายถึงหัวและหน้าอกของผู้ชายที่ไม่มีหนวดมีเคราพาดอยู่ในแพลเลเดียมด้านหน้าสัญลักษณ์ Chi-Rho ขนาบข้างด้วยทับทิมซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของชีวิตนิรันดร์ โรมาโน - บริติชไค - โรอีกแห่งหนึ่งในจิตรกรรมฝาผนังถูกพบในที่ตั้งของวิลล่าที่Lullingstone (ในภาพประกอบ) นอกจากนี้ยังพบสัญลักษณ์ดังกล่าวบนวงแหวนตราสัญลักษณ์ของคริสเตียนโรมันตอนปลายในบริเตน [13]

ในปี 2020 นักโบราณคดีค้นพบในVindolandaทางตอนเหนือของอังกฤษซึ่งเป็นถ้วยสมัยศตวรรษที่ 5 ที่มีสัญลักษณ์ทางศาสนารวมถึง Chi-Rho [14] [15]

หนังสือ Insular Gospel

ในหนังสือInsular Gospelจุดเริ่มต้นของมัทธิว 1:18 ในตอนท้ายของบัญชีของเขาเกี่ยวกับลำดับวงศ์ตระกูลของพระคริสต์และแนะนำเรื่องราวชีวิตของเขาดังนั้นการแสดงช่วงเวลาแห่งการจุติของพระคริสต์จึงมักจะมีการตกแต่งหน้า ซึ่งตัวอักษรของคำแรก "Christi" เป็นคำย่อและเขียนเป็นภาษากรีกว่า "XPI" และมักจมอยู่ใต้น้ำด้วยการตกแต่ง [16]แม้ว่าตัวอักษรจะเขียนทีละตัวและ "X" และ "P" ไม่รวมกันในรูปแบบพระปรมาภิไธยย่อ แต่ก็เรียกว่าหน้า Chi-Rho

ตัวอย่างที่มีชื่อเสียงอยู่ในหนังสือของ Kellsและหนังสือของฟาร์น [17] "X" ได้รับการยกย่องให้เป็นdecussata ปมซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของบอล; ความคิดนี้พบได้ในผลงานของIsidore of Sevilleและนักเขียนpatristicและ Early Medieval อื่น ๆ [18]หนังสือของ Kells มีสองย่อ Chi-Rho ในยก 124 ในบัญชีของการตรึงกางเขนของพระเยซูคริสต์ , [19]และในต้นฉบับบาง Chi-Rho เกิดขึ้นที่จุดเริ่มต้นของแมทธิวมากกว่ากลางข้อความที่แมทธิว 1:18. ในผลงานอื่น ๆ เช่นCarolingian Godescalc Evangelistary จะมีการกำหนด "XPS" ในตัวอักษรตามลำดับซึ่งเป็นตัวแทนของ "Christus" [20]

แกลลอรี่

  • Chi-Rho สัญลักษณ์☧ , สุสาน San Callisto , โรม

  • พระปรมาภิไธยย่อของพระคริสต์ (Chi Rho) บนแผ่นโลงศพศตวรรษที่ 4 CE หินอ่อน Musei Vaticani จัดแสดงในนิทรรศการชั่วคราวที่โคลอสเซียมในกรุงโรมประเทศอิตาลี

  • Chi-Rho สัญลักษณ์☧ , สุสาน Domitilla , โรม

  • สัญลักษณ์ Chi-Rho ☧พร้อมAlpha และ Omegaสุสานแห่ง Domitilla กรุงโรม

  • โลงศพของชาวคริสเตียนคอนสแตนติโนเปิลที่มีพระปรมาภิไธยย่อ XIประมาณ 400

  • Chi-Rho ที่มีพวงหรีดเป็นสัญลักษณ์ของชัยชนะของการฟื้นคืนชีพเหนือทหารโรมันประมาณ 350

  • Chi-Rho ในศตวรรษที่ 4 แท่นบูชา , Khirbet Um El'Amad, แอลจีเรีย

  • แอปพลิเคชั่น Roman Chi Rho ทำด้วยทองสัมฤทธิ์จากนิคมดั้งเดิมใน Neerharen (เบลเยี่ยม), 375-450 CE, Gallo-Roman Museum (Tongeren)

  • แหวนเงินที่มีสัญลักษณ์ Chi Rho พบในสถานที่ฝังศพของชาวคริสต์ใน Tongeren ตอนปลายของโรมัน (เบลเยียม) ศตวรรษที่ 4 CE พิพิธภัณฑ์ Gallo-Roman (Tongeren)

  • จี้ของคริสเตียนมาเรีย (398–407) พระมเหสีของจักรพรรดิโฮเนอริอุส (ร. 395–423) มีข้อความเป็นรูป Chi-Rho, พิพิธภัณฑ์ลูฟร์

  • กระเบื้องโมเสคของคริสเตียนโรมันกับ Chi-Rho, Hinton St.Mary , England

  • คริสเตียน Chi-Rho บนโต๊ะหินอ่อนศตวรรษที่ 5, โรกา , กาลิเซีย

  • ฟื้นฟูของ Chi-Rho ปูนเปียกจากโรมันวิลล่าที่Lullingstoneรวมทั้งอัลฟาและโอเมก้า

  • โลงศพที่มีสัญลักษณ์ Chi-Rho และAlpha and Omegaศตวรรษที่ 6 เมืองSoissonsประเทศฝรั่งเศส

  • 34R Folio ของหนังสือของ Kellsเป็นหน้าจิโรขยายตัวอักษรสองตัวแรกของคำพระคริสต์

  • ลำดับ "XPS" ในCarolingian Godescalc Evangelistary

  • Chi-Rho บนหลังคาของBasilica of St.John Lateran , Rome

  • Chi-Rho และอัลฟาและโอเมก้าในคาทอลิกที่ทันสมัยแท่นบูชา

  • Chi-Rho บนYMCAอาคารOver-the-ไรน์ , Cincinnati, Ohio

  • Chi-Rho และ Alpha และ Omega ในมหาวิหารหลักของกองทัพรัสเซีย

  • ด้วยอัลฟาและโอเมก้าที่มหาวิหารประกาศในนาซาเร็ ธ

  • สัญลักษณ์ Chi-Ro สามารถเห็นได้บนตราแผ่นดินของNišเมืองในเซอร์เบียและบ้านเกิดของConstantine the Great

ดูสิ่งนี้ด้วย

  • อัลฟ่าและโอเมก้า
  • Chi Rho (แก้ความสับสน)
  • สัญลักษณ์ของคริสเตียน
  • คริสโตแกรม
  • Ichthys
  • Labarum
  • เครื่องหมายของพ่อค้า
  • ไคริออส

อ้างอิง

หมายเหตุ

  1. ^ จากควรกลางละติน crismon ) นำมาใช้เฉพาะกับ "Chrismon เซนต์แอมโบรส" ในวิหารมิลาน Crismon (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736) ใน: du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis , ed. สิงหาคม, Niort: L.Favre, 1883‑1887, t. 2, พ. 621b. "CRISMON, Nota quæ in libro ex Voluntate uniuscujusque ad aliquid notandum ponitur. Papias in MS. bituric. Crismon vel Chrismon proprie est Monogramma Christi sic expressum ☧"; 1 chrismon (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736) ใน: du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis , ed. สิงหาคม, Niort: L.Favre, 1883‑1887, t. 2, พ. 318 ค .
  2. ^ Steffler 2002พี 66.
  3. ^ ภาคใต้ 2,001พี 281; ให้สิทธิ์ 1998 , p. 142 อ้าง Bruun,การศึกษาใน Constantinian คีร์กีซ
  4. ^ von Reden 2007 , p. 69: "ชุดไคโรแห่งการครองราชย์ของ Euergetes เป็นเหรียญทองแดงที่มีจำนวนมากที่สุดเท่าที่เคยมีมาซึ่งประกอบด้วยแปดนิกายจาก 1ชอล์กถึง 4 เหรียญโอโบล"
  5. ^ ตัวอย่างเป็นจารึกไว้ในอนุสาวรีย์ทองเหลืองของโทมัสเดอ Camoys 1 บารอน Camoys (d.1421) ในเซนต์จอร์จคริสตจักร Trottonซัสเซ็กซ์ประเทศอังกฤษ
  6. ^ แลคแทนเทียส ว่าด้วยการตายของผู้ข่มเหงบทที่ 44.
  7. ^ ประโยคที่รู้จักกันดี In hoc signo vincesเป็นเพียงการแปลภาษาละตินในภายหลังของถ้อยคำภาษากรีกของ Eusebius
  8. ^ Eusebius Pamphilius: Church History , Life of Constantine , Oration in Praise of Constantine , บทที่ 31
  9. ^ Kenelm เฮนรี่ดิก Mores Catholici, หรือยุคแห่งศรัทธาฉบับ 1 (1844), น . 300 .
  10. ^ AL Millin, Voyage dans le Milanais (1817),หน้า 51 .
  11. ^ ฝาแฝด 2004พี 8. โลงศพที่มีฉากแห่งความหลงใหล (อาจมาจากสุสานแห่งโดมิทิลลา) กรุงโรมกลางศตวรรษที่สี่ หินอ่อน 23ʺ x 80ʺ. Museo Pio Christiano, Vatican, Rome
  12. ^ Kellner 1968พี 57ff. ดู Grigg 1977 , p. 469 (หมายเหตุ # 4)
  13. ^ จอห์นส์ 1996พี 67.
  14. ^ "เฮเดรียกำแพงขุดเผยกราฟฟิตีที่นับถือศาสนาคริสต์เก่าแก่ที่สุดในถ้วย" ผู้พิทักษ์ . 29 สิงหาคม 2020
  15. ^ "ถ้วยของชาวคริสเตียนยุคแรกที่ขุดพบในอังกฤษตอนเหนือ" . archaeology.org . 31 สิงหาคม 2020
  16. ^ ในภาษาลาตินภูมิฐานกลอนคือ "Christi autem generatio sic erat cum esset desponsata mater eius Maria Ioseph antequam constirent innova est in Utero habens de Spiritu Sancto" ("ตอนนี้การประสูติของพระเยซูคริสต์เกิดขึ้นในลักษณะนี้เมื่อมารีย์มารดาของเขา ได้รับการหมั้นหมายกับโจเซฟก่อนที่พวกเขาจะมาอยู่ด้วยกันเธอพบว่าเธออยู่กับเด็กจากพระวิญญาณบริสุทธิ์ ")
  17. ^ ลูอิส 1980 , PP. 142-143
  18. ^ ลูอิส 1980 , PP. 143-144
  19. ^ ลูอิส 1980พี 144.
  20. ^ ลูอิส 1980พี 153.

บรรณานุกรม

  • แกรนท์ไมเคิล (1998) จักรพรรดิคอนสแตนติน . ลอนดอนสหราชอาณาจักร: Phoenix Giant ISBN 0-7538-0528-6.
  • Grigg, Robert (ธันวาคม 2520) " " SymphōnianAeidōtēs Basileias ": ภาพของความสามัคคีของจักรวรรดิบนฐานของเสาอาร์คาเดียส" ศิลปะ Bulletin 59 (4): 469–482 ดอย : 10.2307 / 3049702 . JSTOR  3049702
  • แฮร์รีสริชาร์ด (2004) ความรักในงานศิลปะ เบอร์ลิงตันเวอร์มอนต์: บริษัท สำนักพิมพ์ Ashgate ISBN 0-7546-5011-1.
  • จอห์นส์แคทเธอรีน (2539) อัญมณีของสหราชอาณาจักรโรมัน: ประเพณีเซลติกและคลาสสิก Oxon, สหราชอาณาจักร: Routledge (Taylor & Francis Group). ISBN 1-85728-566-2.
  • เคลเนอร์เวนเดลิน (2511) Libertas und Christogramm: Motivgeschichtliche Untersuchungen zur Münzprägung des Kaisers Magnentius (350-353) (in เยอรมัน). Karlsruhe, เยอรมนี: Verlag G.Braun
  • ลูอิส, ซูซาน (1980). "การประดิษฐ์ตัวอักษรศักดิ์สิทธิ์: หน้า Chi Rho ในหนังสือของ Kells" Traditio สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ 36 : 139–159 ดอย : 10.1017 / S0362152900009235 . JSTOR  27831075
  • ภาคใต้, พาท (2544). จักรวรรดิโรมันจากเซเวอร์รัสคอนสแตนติ นิวยอร์กนิวยอร์กและลอนดอนสหราชอาณาจักร: Routledge (Taylor & Francis Group) ISBN 0-415-23943-5.
  • Steffler, Alva William (2002). สัญลักษณ์ของศาสนาคริสต์ แกรนด์แรพิดส์มิชิแกนและเคมบริดจ์สหราชอาณาจักร: Wm. สำนักพิมพ์ B. Eerdmans. ISBN 0-8028-4676-9.
  • ฟอนเรเดน, สิทธา (2550). เงินใน Ptolemaic อียิปต์: จากมาซิโดเนียพิชิตที่ส่วนท้ายของศตวรรษที่สามก่อนคริสตกาล เคมบริดจ์สหราชอาณาจักร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ISBN 978-0-521-85264-7.

อ่านเพิ่มเติม

  • ไฮแลนด์ฟริตซ์ (2491) "นักดาราศาสตร์ที่ตายแล้ว Deutung der Vision Kaiser Konstantins". Sondervortrag Im Zeiss-Planatarium-Jena : 11–19
  • Latura, George (2012). "ของเพลโตที่มองเห็นพระเจ้าจักรวาลวิญญาณสะท้อนให้เห็นในสวรรค์" ศาสนา 3 (3): 880–886. ดอย : 10.3390 / rel3030880 .
  • ราห์เนอร์, ฮิวโก้; Battershaw, Brian (ผู้แปล) (1971). กรีกตำนานและความลึกลับที่นับถือศาสนาคริสต์ New York, New York: Biblo & Tannen Booksellers and Publishers Incorporated ISBN 0-8196-0270-1.

ลิงก์ภายนอก

  • สื่อที่เกี่ยวข้องกับChi Rhoที่ Wikimedia Commons
  • "คอนสแตนติชัยชนะภายใต้สัญลักษณ์ของครอส" christianity.com .
Language
  • Thai
  • Français
  • Deutsch
  • Arab
  • Português
  • Nederlands
  • Türkçe
  • Tiếng Việt
  • भारत
  • 日本語
  • 한국어
  • Hmoob
  • ខ្មែរ
  • Africa
  • Русский

©Copyright This page is based on the copyrighted Wikipedia article "/wiki/Chi_Rho" (Authors); it is used under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 Unported License. You may redistribute it, verbatim or modified, providing that you comply with the terms of the CC-BY-SA. Cookie-policy To contact us: mail to admin@tvd.wiki

TOP